فوندانسیون پژوهش

فوندانسیون پژوهش

بعد از طرح مسائل مهم و نکاتی که باید در مراحل انتخاب حوزه موضوعی پژوهش (زمین پژوهش) و مجوز پژوهش (کسب آمادگی اخلاقی پژوهش) مورد توجه قرار گیرد، این بار به سراغ فوندانسیون (پی ساختمان) پژوهش می‌رویم.

بعد از انتخاب موضوع و کسب آمادگی اخلاقی برای انجام پژوهش باید طرح انجام پژوهش ترسیم شود. یعنی کلیه مراحلی که نیاز هست تا پژوهشگر در حین انجام پژوهش به آن‌ها دقت کند، نوشته شود و پژوهشگر نقشه اصلی مراحل پژوهش را ترسیم نماید. این نقشه در زمان انجام پژوهش مدام مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و ناهماهنگی‌ها مشکلات و مسائل آن رفع می‌شود.

در ساخت ساختمان باید قبل از اجرای فوندانسیون نقشه‌های ساختمان از لحاظ ابعاد کنترل شود و اگر ناهماهنگی وجود داشت اصلاح شود. بنابراین در پژوهش نیز قبل از فوندانسیون و پی ریزی پژوهش باید حتما نقشه پژوهش مورد ارزیابی قرار گیرد و اگر مباحث ناهماهنگی وجود دارد حذف و یا اصلاح شود. در نظام مهندسی سازه کمیته‌ای وجود دارد که مدام این نقشه را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و اگر ایرادی در انجام کار بود به مهندس ناظر و سایر عوامل اجرایی ساختمان تذکر داده می‌شود. بنابراین در پژوهش نیز باید استاد راهنما و مشاور حتما در کنار پژوهشگر باشند و مدام روند انجام کار پژوهشگر را مورد ارزیابی قرار داده و در هر بخشی پژوهشگر اشتباه کرد یا راه را خطا رفت به او تذکر دهند و راه صحیح را نشان دهند. چیزی که متاسفانه در دانشگاه‌های ما خیلی به آن اهمیت داده نمی‌شود. با کمال احترامی که برای تمامی اساتید محترم قائل هستم، برخی از اساتید به این وظیفه خود به خوبی عمل نمی‌کنند و حتی پیش می آید که پژوهشگر مقاله‌ای را منتشر می‌کند و اسم استاد را در آن قرار می‌دهد در حالی که استاد حتی در جریان کار نیست. بنابراین نبود نظارت استاد راهنما و مشاور بر کار پژوهشی دانشجو و یا حتی نبود نظارت استاد بر فعالیت دانشجو در زمان انجام پژوهش‌های خارج از پایان‌نامه منجر به انحراف تعداد زیادی از پژوهش‌ها می‌شود. اساتید باید در هنگام پژوهش بعد از انجام هر مرحله‌ای نقشه پژوهش را مورد ارزیابی قرار دهند و همواره در انجام کار راهنمای او باشند. نقش استاد در پژوهش غیر قابل انکار است اما پژوهشگر خود نیز باید علاوه بر استاد مرحله به مرحله فرایند پژوهش را مورد ارزیابی قرار دهد و در هر زمان ناهماهنگی دید حتما باید نقشه را اصلاح نماید. پس به صورت کلی می‌توان گفت که در انجام هر پژوهشی به بیش از دو چشم نیاز هست و نقشه پژوهش به صورت مداوم و مرحله به مرحله باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد.

در ساخت ساختمان بعد از ترسیم نقشه قراردادهای مربوط به خرید وسایل و تجهیزات لازم تنظیم می‌شود و جنس و نوع وسایل مورد استفاده به صورت کامل تعیین می‌شود. در انجام پژوهش نیز پژوهشگر باید وسایل دستیابی به اهداف پژوهش را معین کند و در انتخاب آن‌ها شرایط لازم را بسنجد. پژوهشگر بعد از ترسیم نقشه پژوهش باید شرایط اجرایی شدن پژوهش را مورد ارزیابی قرار دهد، سپس اقدام به انجام آن نماید. پژوهشگر باید ابزار پژوهش را در این مرحله انتخاب کند. انتخاب ابزار از اهمیت بالایی برخوردار است و پژوهشگر در انتخاب آن باید دقت لازم را به کار گیرد. ابزار پژوهش باید پاسخگوی سوال‌های پژوهش باشد و بتواند پژوهش را به سمت دستیابی به بهترین نتایج راهنمایی کند. در ساخت ساختمان بعد از انتخاب وسایل از یک مهندس ناظر تقاضا می‌شود تا ابزارها را مورد ارزیابی قرار دهد سپس وسایل مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین در این مرحله پژوهشگران نیز باید از میان انبوه ابزارها اقدام به انتخاب یک ابزار و ساخت یک ابزار نمایند. ابزار تهیه شده برای انجام پژوهش باید در اختیار تعدادی از صاحب نظران قرار گیرد و میزان کاربرد آن در دستیابی پژوهش به نتایج کاربردی مشخص شود و اگر نیاز به اصلاح و بهبود ابزار هست، در این مرحله این اقدام صورت گیرد. گاهی وقت‌ها پیش می‌آید که پژوهشگر اقدام به انجام پژوهشی می‌نماید و تا مراحل آخر کار نیز پیش می‌رود اما چون ابتدا امکان اجرایی شدن پژوهش و ابزار مناسب برای دسترسی به اهداف پژوهش را مورد بررسی قرار نمی‌دهد، پژوهش نیمه‌کاره مانده و شکست می‌خورد. یا اگر به نتیجه برسد نتیجه ضعیفی خواهد داشت و با هر تکانی فرو می‌ریزد. بنابراین در این بخش پژوهشگر باید با استفاده از نتایج پژوهش‌های پیشین و دریافت راهنمایی از متخصصان حوزه مورد بررسی، ابزار مناسب را انتخاب نماید و همواره در مراحل انجام پژوهش نیز روش انجام کار و ابزارهای پژوهش را مورد ارزیابی قرار دهد.

در فوندانسیون ساختمان کل سطح زمین مسطح شده و بخش‌هایی که سست هستند و نیاز به گودبرداری دارند تخریب می‌شوند تا پی ساختمان در مطمئن‌ترین نقاط بتن ریزی شده و ساخته شود. بنابراین در پژوهش نیز باید تلاش شود که کلیه بخش‌های پژوهش به صورت روشن و واضح ارائه شوند و اگر بخشی از پژوهش نیاز به توضیح بیشتر و ابهام زدایی دارد حتماً ابهام‌زدایی شود و کلیه مراحل اجرایی پژوهش به صورت روشن و دقیق ارائه شود. ذکر روشن مساله اساسی پژوهش در این مرحله بسیار اساسی است و باید پژوهشگران در بیان مساله و اهمیت و ضرورت پژوهش دقت لازم را به‌کار گیرند و اهمیت پژوهش را بدون ابهام بیان کنند.

در زمان ساخت ساختمان همواره تابلویی تحت عنوان معرفی پروژه در محل کار نصب می‌شود. بنابراین پژوهشگر نیز باید در فرایند انجام پژوهش به این نکته دقت کند و در زمان درخواست از متخصصان برای راهنمایی در مورد ابزار و سایر بخش‌های پژوهش حتما معرفی کاملی از پژوهش را به‌عنوان راهنما ارسال دارد تا متخصصان در جریان انجام کار قرار گیرند. در این بخش معمولا پیش می‌آید که پژوهشگر بدون ارائه هیچ‌گونه اطلاعاتی ابزار خود را برای سنجش روایی و یا تکمیل توسط پاسخ‌دهندگان ارسال می‌دارد که این عدم آگاهی متخصص و پاسخ دهنده عمدتا منجر به پاسخ اشتباه به درخواست کاربر و یا عدم پاسخگویی می‌شود. بنابراین پژوهشگر در زمان گردآوری داده‌ها و یا دریافت راهنمایی از متخصصان حتما معرفی از پژوهش خود داشته باشد تا پاسخ دهندگان بدون ابهام اقدام به پاسخگویی به سوال‌های پژوهش نمایند.

مهمترین نکته قبل از شروع اجرا ساخت ساختمان، توجیه و تفهیم نقشه‌های سازه‌ای به گروه اجرایی است. در انجام پژوهش نیز باید پژوهشگر در حین گردآوری داده‌ها کلیه سوال‌های ابزارها را برای پاسخ دهنده به صورت روشن و دقیق ارائه کند و در حین تکمیل پرسشنامه و یا سایر ابزارها در دسترس شخص مورد آزمون قرار گیرد تا در صورت نیاز اطلاعات تکمیلی را ارائه کند و از وقوع مشکلات بعدی در هنگام اجرای پژوهش جلوگیری کند.

 بعد از انجام موارد فوق به مرحله فوندانسیون می‌رسیم. در این بخش بعد از ابهام زدایی از نقشه پژوهش و حل نقاط نامفهوم و گنگ پژوهش نیاز هست که اطلاعات اولیه پژوهش تهیه شوند. در مرحله فوندانسیون پژوهشگر باید با انتخاب منابع مهم و اصلی اقدام به گردآوری مبانی نظری و اطلاعات پایه پژوهش نماید و به نوعی بیان مساله و هدف از انجام کار را به دقت و به صورت کامل ارائه کند. ارائه اطلاعات کامل در بیان مساله و اهمیت و ضرورت پژوهش و دقت در ارائه اطلاعات مربوط به کاربرد پژوهش راهگشای انجام پژوهش کاربردی خواهد بود. پی ساختمان پژوهش با استفاده از بتن، سیمان، گچ، آجر و  غیره ساخته می‌شود و استفاده از مواد و وسایل مناسب در پی ریزی ساختمان منجر به استحکام بیشتر آن می شود. در زمان انجام پژوهش نیز پژوهشگر باید در انتخاب مطالب و اصول اولیه انجام پژوهش دقت لازم را به کار گیرد و از منابعی استفاده کند که معتبر بوده و در نشریات معتبر و یا انتشارات معتبر منتشر شده باشند. در کلیه مراحل گردآوری اطلاعات و بیان مساله پژوهش، ضرورت پژوهش، اهداف پژوهش و سوال‌های پژوهش باید دقت کامل انجام گیرد و استاد راهنما و مشاور مانند مهندس ناظر بر ساخت ساختمان بر کار نظارت داشته باشند و هر جا پژوهشگر راه اشتباه رفت یا اطلاعاتی را به صورت کامل ارائه ننمود نکات لازم را گوشزد کنند و اگر پژوهشگر دقت لازم را نداشته باشد تایید نهایی را به پژوهش ندهند، این اقدام منجر به جلوگیری از انحرافات پژوهشی می‌شود.

علاقمندانی که تمایل به همکاری با سلسله یادداشت‌های ساختمان پژوهش دارند می‌توانند مطالب خود را در حوزه‌های اسکلت پژوهش، دیوار پژوهش، سقف پژوهش، زیباسازی پژوهش، ایمنی پژوهش، آفات پیش‌روی پژوهش و در نهایت بیمه پژوهش، از طریق آدرس ایمیل Stnote1@gmail.com ارسال دارند.

مهدی رحمانی، دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه تهران