اشتغال از حرف تا عمل

ماه‌نامه یادداشت‌های دانشجویی1/مسائل اشتغال در رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی/ به قلم جمعی از دانش آموختگان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی

بعد از انتشار فراخوان ماه‌نامه یادداشت‌های دانشجویی چند یادداشت از دانش‌آموختگان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در مورد مسائل اشتغال ارسال شده است که در ادامه ارائه می‌شود.

بزرگ‌ترین مسائل و مشکلات دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی، بیکاری بعد از فارغ التحصیل شدن است. طبق بررسی‌های انجام گرفته تقریباً در هیچ کدام از فراخوان‌های استخدامی از طرف نهادها، سازمان‌ها و ارگان‌های خدماتی، رفاهی، اجتماعی و دولتی درخواست جذب فارغ التحصیل رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی وجود ندارد. جهت بررسی صحت مطالب ذکر شده می‌توان به این لینک اشاره کرد. در حالی‌که سایر رشته‌های تخصصی از جمله حقوق، مدیریت، اقتصاد، حسابداری و حتی رشته‌های الهیات و ادبیات فارسی در فراخوان‌های استخدام به صورت ویژه دیده شده‌اند. سؤالی که اینجا مطرح می‌شود این است که چرا رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی مانند سایر رشته‌های علوم انسانی نمی‌توانند در آزمون‌های استخدامی شرکت کنند؟ و تقریبا هیچ نهادی برای آن‌ها حقی قائل نیست جز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، که آن هم متاسفانه آزمون‌های استخدامی خود را هر سه الی چهار سال یک‌بار برگزار می‌کند و دو سالی است که خبری از آزمون استخدامی نیست و این می‌تواند نشان از این باشد که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز از استخدام حجم عظیم فارغ التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی به تنهایی عاجز است و هیچ نهاد دیگری در این راه یاری‌گر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیست. نتیجه این می‌شود که فارغ التحصیل رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی بعد از 6 سال تحصیل در دانشگاه مجبور به روی آوری به شغل‌های کاذب و غیر تخصصی می‌شود که بدون درس خواندن نیز می‌توانست انجام دهد، این مساله در شهرستان‌ها به وفور قابل مشاهده است. آیا این اتفاق منطقی است؟ چه کسی پاسخگوی نیازهای شغلی دانشجویان است؟ چه کسی مسئول هست؟ چه تفاوتی میان دانش‌آموخته رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی و دانش‌آموختگان سایر رشته‌ها است؟ آیا دانش‌آموخته رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی توانمندی خاصی ندارد که بتواند در مدارس، کتابخانه‌ها، آرشیو‌ها، بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها، موسسات پژوهشی، ادارات دولتی و بسیاری مراکز دیگر مشغول به‌کار شود؟ اگر توانمند است چرا مشکل اشتغال دارد؟ و اگر توانمندی ندارد مشکل چه کسی است؟ چه کسی جوابگوی این همه دانش آموخته بی‌کار است؟ چرا باید در بسیاری از کتابخانه‌های ما افراد غیر متخصص مشغول به کار شوند و شرایط استخدامی برای تمامی رشته‌ها در کتابخانه‌ها فراهم است اما کتابداران نمی‌توانند در سایر نهادها استخدام شوند؟ در زمان مدیر سابق نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز این مساله به وفور به چشم می‌خورد در حالی‌که دانش آموختگان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی پشت دیوار مستحکم استخدامی می‌ماندند. نمونه بارزش اتفاقات آزمون استخدامی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سال 1391 است و این اتفاق متاسفانه آزمون استخدامی را در دو سال 1392 و 1393 کنسل کرد تا به اعتراض کتابداران رسیدگی شود. نمونه دیگر را در استخدامی‌های سه سال اخیر آموزش و پرورش می‌توان دید که همه رشته‌های علوم انسانی همچون مشاوره، ادبیات فارسی، علوم اجتماعی و غیره حضور داشتند و قرار بر این است که در آزمون آتی آموزش و پرورش نیز سه هزار نفر دانش آموخته مشاوره جذب شود ولی دریغ از یک نیروی دانش آموخته رشته علم اطلاعات و دانش شناسی. چرا باید اینگونه باشد؟

مگر همه مدارس و مراکز تعلیم و تربیت کتابخانه ندارند؟ پس چرا مدارس مسئولین کتابخانه‌های‌شان را با هر مدرکی جز کتابداری استخدام می‌کنند. آیا تخصص آن‌ها از کتابداران بیشتر است؟ یا منزلت اجتماعی‌شان فراتر از دانش آموختگان ماست؟

چرا تنها مرجع استخدامی دانش آموختگان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی باید فقط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور باشد؟ یا احیای شغل کتابداری در مدارس که از سال 93 مطرح شده ولی متاسفانه هیچ نتیجه مفیدی را برای ما کتابداران در طول این چهار سال نداشته است چرا؟؟ پس مجبور می‌شویم که جسته و گریخته به شغل‌های کاذب روی آوریم امیدوارم جایگاه فارغ التحصیلان کتابداری و بیکار این رشته بی ارزش پنداشته نشود چرا که این امر از دهه هشتاد تا اواخر سال 91 صورت می‌گرفت و به جای استفاده از نیروی کتابداری در جذب، از فارغ التحصیلان سایر رشته‌ها استفاده می‌شد امیدوارم به گوش بزرگان و مسئولین این رشته رسانده شود و راه حلی اندیشیده شود چرا که به وسیله اساتید و نخبگان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی است که باید مشکلات به نهادها ارجاع داده شود چون صدای ما کتابداران فقط و فقط با همکاری شما به مسئولین رسانده خواهد شد تا معضل بیکاری این رشته در مقایسه با سایر رشته‌ها اندکی بهتر شود. امید آن داریم که اقداماتی در زمینه اشتغال دانش آموختگان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی صورت گیرد و نتایج مفیدی در آینده‌ای نزدیک در پی داشته باشد. طبق گفته‌ها و شنیده‌ها از دوستان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در یکی از شهرستان‌های بزرگ کشور از آغاز سال 96 تا کنون ده باب کتابخانه کوچک و متوسط افتتاح شده است اما معلوم نیست که کتابداران این کتابخانه‌ها چگونه به سر کار گماشته شده‌اند به عبارتی معلوم است که رشته‌های غیر مرتبط به راحتی در کتابخانه‌ها مشغول به کار شوند. چرا هیچ سازمانی به این مسائل نظارت نمی‌کند؟ سوال‌های زیادی مطرح شد امید آن دارم که پاسخی به این سوال‌ها داده شود و راهی برای حل معضلات دانش آموختگان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی اندیشیده شود”.

***

با سپاس از دوستان برای ارائه این مطلب و ذکر دغدغه‌هایشان

مطالب ذکر شده در فوق همگی جای تامل دارد و نیاز هست که این مساله پیگیری شود. مسائل مربوط به سازمان‌ها و موسسات دولتی که در نشست مطالعات صنفی سومین کنگره متخصصان علوم اطلاعات نیز به آن پرداخته شد. مشکل متاسفانه به خود سازمان‌های متولی رشته نیز مربوط می‌شود مثلاً کتابخانه ملی چند سال شرایط استخدامی ندارد و یکباره جستجو می‌کند و هر رشته‌ای که دانش‌آموخته بی‌کار داشته باشد را پیدا می‌کند و در استخدامیش می‌گنجاند. از فلسفه و ادبیات و تاریخ گرفته تا اقتصاد، علوم سیاسی و جغرافیا شرایط شرکت در آزمون استخدامی کتابخانه ملی را دارند. بحث شغل کتابدار آموزشگاهی نیز که چند سالی است پرونده‌اش باز است اما هیچ نهادی در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی گزارشی از عملکرد خود ارائه نکرده است که چه کردیم و چه اقدامی صورت گرفت؟

حال از مسئولان محترم انجمن کتابدارای و اطلاع‌رسانی ایران که تنها متولی رسمی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی هستند و تنها نهادی هستند که هم رسالت نظارتی دارند و هم مدیریتی، تقاضا داریم همچون گذشته درخواست این دانش‌آموخته و هزاران دانش‌آموخته دیگر رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی را مورد بررسی قرار دهند. همچنین از سرکار خانم پورحقانی دبیر محترم کمیته مطالعات صنفی تقاضا  دارم این مساله را در دستور کار کمیته مطالعات صنفی قرار دهند و در نهایت در حد یک جوابیه اقداماتی که توسط انجمن و یا سایر ارگان‌ها برای حل مشکلات اشتغال انجام گرفته است و یا انجام خواهد گرفت ارائه شود که این دغدغه به حق دانشجویان و دانش آموختگان به نتیجه نائل آید. در نهایت بیان می‌کنم که ماه‌نامه یادداشت‌های دانشجویی با هدف میدان دادن به دانشجویان و بررسی واقعیت‌های علمی و آموزشی کشور از زاویه دید دانشجویان راه‌اندازی شده است. مطالب منتشر شده شامل یادداشت‌های دانشجویی، دلنوشته‌های دانشجویی، نقدهای دانشجویی، مباحثه‌های دانشجویی، مشکلات و مسائل دانشجویان، افتخارات دانشجویی و انتشار گزارش فعالیت‌های دانشجویی و یادواره بزرگان (یادداشت‌هایی در مورد اساتید رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی، پیشکسوتان حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی، کتابداران و مدیران تاثیرگذار در رشته و حرفه علم اطلاعات و دانش‌شناسی) است. از تمامی دانشجویان و علاقمندان جهت ارسال یادداشت در حوزه‌های ذکر شده برای انتشار در ماه‌نامه یادداشت‌های دانشجویی دعوت به عمل می‌آید. علاقمندان می‌توانند یادداشت‌ها و دل‌نوشته‌هایی خود را در حداقل 2 صفحه به آدرس ایمیل info@mrahmani.ir ارسال دارند.